Ellenlange stremmingen als gevolg van kapotte sluizen. Drijfhout midden op de vaarweg. Schippers klagen steen en been over ernstig oponthoud en achterstallig onderhoud op en langs de Maas en de verbindingen met andere rivieren. Een oplossing lijkt niet in zicht, geven zij aan. ‘Wat er nu gebeurt, is een complete ramp’.

Claudia Langendoen

Schipper Albert Schreuder is moegestreden. Heel af en toe, als hij weer een beetje opgeladen is, zegt hij nog wel eens wat op bijvoorbeeld een bijeenkomst over datgene wat hem dwars zit. Zoals slecht onderhoud op en langs de Maas. Sluizen die continu buiten bedrijf zijn. Drijfhout dat zijn schip dreigt te beschadigen. Maar effect? Nee, dat hebben zijn opmerkingen niet, geeft hij aan. ,,Ik word er moedeloos van. De lol is eraf’’, zegt hij. ,,Hopelijk komen er betere tijden.’’
Zijn reactie is typerend voor de frustratie waaraan schippers die geregeld over de Maas varen uiting geven. ,,Ik ken de Maas al 48 jaar’’, vertelt ook schipper Leen Visser. ,,Maar wat er nu gebeurt, is een complete ramp. We komen niet meer vooruit’’, wijst hij op problemen bij bijvoorbeeld de sluizen Born, Maasbracht, Sambeek en Belfeld en bij Lith. ,,Als binnenvaart hebben wij onze beste naam gehad. Wij moeten nu vertellen dat we weten dat we onderweg zijn, maar dat we niet weten wanneer we aankomen. Intussen word je als gevolg van de kapotte sluizen en daarmee gepaard gaande vertragingen gedwongen om de vaartijdenwet te overtreden. Mijn ontvanger wacht immers wel op mijn lading.’’

Probleemrivier
De frustratie is duidelijk groot onder schippers die keer op keer te maken krijgen met storingen op vooral de trajecten Nijmegen-Maastricht, Moerdijk-Maastricht en de Brabantse kanalen. Tijdens een recente bijeenkomst van brancheorganisatie Koninklijke BLN Schuttevaer en het European Logistics Center Limburg pleitten beide organisaties dan ook voor meer geld om de vaarroutes beter bevaarbaar te maken en te houden. In de eerste drie maanden van dit jaar kreeg de binnenvaart alleen al op de Maas te maken met 140 stremmingen.
,,De Maas is zo langzamerhand een probleemrivier aan het worden’’, stelt schipper Leonard Dodewaard. Hij windt er geen doekjes om. ,,Op elk complex ligt er wel een sluis uit’’, zegt ook Albert Schreuder. ,,En reparaties blijven uit. Dat is het probleem. Ik vermoed dat met goedkope materialen wordt gewerkt. Want waarom ging vroeger een sluis gewoon vijftig jaar mee?’’

Geautomatiseerd
,,Jarenlange bezuinigingen beginnen zich af te tekenen,’’ zegt ook schipper Robin Vermeeren die veelvuldig op de Brabantse kanalen vaart. ,,Storingen aan bruggen en sluizen zijn ook hier dagelijkse kost. Wachttijden lopen op tot meerdere uren. Nu lag er weer een brug uit vanwege energieproblemen. Het is allemaal zo ver door-geautomatiseerd dat er maar iets hoeft te gebeuren en het ligt al in storing. Vroeger werd er een trap tegen een zekeringkast gegeven en werkte de boel weer. Nu wordt veel op afstand bediend. Er is sprake van contracten en clausules. Geen sluismeester durft nog ergens aan te zitten. Overal moet een aannemer voor komen en die moet dan ergens midden uit het land komen.’’
,,Wat me ook zo frustreert, is dat wij als sector aan allerlei regels moeten voldoen’’, vult Gerberdien le Sage aan. ,,Aan boord moet alles tiptop in orde zijn. Is dat niet het geval, dan krijg je in het gunstigste geval een waarschuwing en anders een boete. Terwijl Rijkswaterstaat er ongestraft een potje van maakt op de Maas. Mag er een steiger niet worden betreden? Dan wordt er een rood lint gespannen. Moeten wij aan boord eens proberen. Dan krijg je de grootste problemen!’’ ,,Als wij zoiets doen, dan wordt je certificaat ingetrokken’’, verbaast ook Albert Schreuder zich. ,,Ik word er zo moe van.’’
Bediening op afstand, wordt ook gehekeld. ,,We hebben intussen zoveel voorbeelden gezien waaruit blijkt dat dit de veiligheid niet ten goede komt’’, verwoordt Gerberdien le Sage. ,,Jachten die boven in de sluiskolk blijven hangen en pas opgemerkt worden als de situatie al penibel is’’, zegt Leonard Dodewaard. ,,En dat sluiskolken als leeg bestempeld worden, maar dat er bij het naderen van de open sluis toch een klein bootje uit blijkt te komen.’’

Drijfhout
En dan is er nog het drijfhout. ,,Vooral bij hoog water is het vaak raak’’, ziet Gerberdien le Sage. Schippers wijzen als oorzaak op het inrichten van natuurvriendelijke oevers. ,,Oftewel: het vernachelen van de oevers’’, vindt Leen Visser. ,,Stenen worden weggehaald, maar de grond kalft af’’, stelt Le Sage. ,,Wortels van bomen komen daardoor vrij te liggen en bomen en takken vallen het water in. Het hout gaat drijven. Begrijp me goed: ik hou ook erg van een zwaluwtje aan de oeverkant. Maar als je hout hoort klappen door je schroef, ben je niet blij.’’ Albert Schreuder: ,,Je wordt onnodig op kosten gejaagd. Een nieuwe schroef kost 10.000 euro. In theorie kan het bovendien gevaarlijk zijn.’’ Visser: ,,Het is van de gekke. Als op de snelweg een boompje valt, ligt die er geen uur. En in het water laten ze alles liggen. Ik durf geen tien meter meer bij de oever te komen. Als zo’n boom omvalt, valt hij op mijn huis.’’
En zo kunnen de schippers nog wel even doorgaan, geven zij aan. En verbetering? Nee, dat zien zij niet zo snel gebeuren. ,,Het lijkt juist erger te worden’’, concludeert Robin Vermeeren. ,,De infrastructuur is zo gaar als boter.’’

Rijkswaterstaat en overheid zijn van de problemen en het ongenoegen van veel schippers op de hoogte. Rijkswaterstaat zegt nu niet te kunnen reageren.