(foto Emilie Gomez)

Europarlementariër Caroline Nagtegaal-van Doorn (41) heeft een druk jaar achter de rug. Ze sprak uitgebreid met binnenvaartondernemers, stapte ondanks haar drukke agenda zo af en toe ook aan boord en oogstte lof met haar binnenvaartrapport in Europa. De Maritiem Courant in gesprek met deze bevlogen politica.

Ellen Lengkeek

Het aannemen van uw Binnenvaartrapport met ruime meerderheid van 641 van de 705 stemmen was een victorie. En werd binnen de branche gevierd. U roept in het rapport de Europese Commissie op om meer aandacht te hebben voor de binnenvaart. Dat willen alle partijen blijkbaar. Wat betekent dit nu?
,,Ik ben ongelofelijk blij dat het rapport met zo’n grote meerderheid is aangenomen in het Europees Parlement. Het was in mijn optiek nodig om met dit rapport te komen, omdat de binnenvaart naar mijn smaak te vaak over het hoofd werd gezien in het Europese transportdebat. Volstrekt onterecht, wat het is een ontzettend belangrijke sector met veel potentie. De binnenvaart staat voor een aantal grote uitdagingen kijkend naar de Green Deal. Daarom organiseerde ik vorig jaar binnenvaartspreekuren, die mij onwijs veel inzichten gaven.

De sector bestaat uit kleine familiebedrijven en hardwerkende mkb’ers en zij kunnen de uitdagingen van morgen niet alleen aan. Ik heb dan ook de handschoen opgepakt en ik wilde daar een voorzet op doen. Hoe we er voor hen kunnen zijn en problemen kunnen tackelen. Het initiatiefrapport moet je dan ook eigenlijk zien als een reeks concrete aanbevelingen aan de Europese Commissie om aan de slag te gaan voor de binnenvaart. Van vergroening, digitalisering, maar ook de rol van havens, inzet op modal shift en het opzetten van een Europees binnenvaartfonds. Het rapport is een stap in de goede richting, maar we zijn er nog niet.’’
U heeft een tijdspad geschetst voor vergroenen en digitaliseren van de vloot. Kunt u dit toelichten?
,,Het gaat hierbij om het goed neerzetten van die groene businesscase waar ik het vaak over heb. En dat is een ingewikkelde puzzel in de binnenvaart, want schepen gaan lang mee. En een nieuwe motor in je schip plaatsen is ook niet even 1-2-3 gedaan. Ik heb veel gesproken met schippers, binnenvaartbedrijven en vertegenwoordigers van binnenhavens. De sector doet al een hele hoop om te verbeteren en te vernieuwen. Van potentiële alternatieve brandstoffen tot semiautonome schepen, van slimme terminals tot batterijcontainers: de sector staat echt niet stil! Waar zij alleen vaak tegenaan loopt, is het rond krijgen van de groene businesscase. Daar moeten ze bij geholpen worden.’’

Mooi dus, uw oproep tot de opzet van een Europees Binnenvaartsfonds. Hoe nu verder?
,,Juist voor de binnenvaart is die groene businesscase zo van belang. De sector bestaat uit kleine familiebedrijven, uit hardwerkende mkb’ers die letterlijk en figuurlijk op hun pensioen varen. Juist zij hebben hulp nodig om zeker te zijn dat die flinke investering kan worden terugverdiend. In het initiatiefrapport roep ik de Europese Commissie dan ook op om een Europees binnenvaartfonds te realiseren dat de sector financieel moet ondersteunen in de groene en digitale transitie. Vooral van belang is dat het fonds toegankelijk moet zijn, júíst voor die kleine ondernemer.
We hebben al een klein succesje geboekt. In de nieuwe binnenvaartstrategie van de Europese Commissie, NAIADES III, staat namelijk de mogelijkheid van een ‘complementair financieringsinstrument’ genoemd. Dat is goed nieuws, maar het staat er wat mij betreft nog wel erg vaag in omschreven. Om die reden wil ik de komende tijd gebruiken om daar verder invulling aan te geven.
Ik probeer antwoorden te vinden op vragen als: wat wordt de scope van het fonds, wie kunnen er een beroep op doen? En wat kan ermee worden bekostigd? Miljarden zijn nodig om de transitie te bekostigen, maar hoe vullen we het fonds? Weliswaar in lijn met het ‘de vervuiler betaalt’-principe, maar kunnen we een (bescheiden) bijdrage van de sector vragen? En hoe kunnen we ervoor zorgen dat die bijdrage ook écht gebruikt worden voor die verduurzamingsinvesteringen?
Een hoop vragen, dus alle input vanuit de sector is meer dan welkom.’’

Is een sloopregeling een optie voor de verouderde Nederlandse vloot?
,,Ik sta wat dat betreft voor alles open. We kennen zo’n concept uit midden jaren tachtig van de vorige eeuw. Toen verkeerde de Europese binnenvaart in een flinke crisis: de vloot was verouderd en er was een flinke overcapaciteit. De EU heeft als reactie hierop een fonds opgezet in 1989 waarin een sloopregeling en een old for new-regeling was ingericht. Het fonds was tijdelijk en bestond tien jaar en de restanten zijn opgedeeld in reservefondsen, maar uiteindelijk heeft het wel een positieve impact gehad op het verduurzamen van de binnenvaartvloot.
Dit is nu een andere situatie maar een dergelijke regeling nieuw leven inblazen en mogelijk combineren met steun uit bestaande fondsen en EIB-financiering (European Investment Bank, red.), is zeker de moeite waard om over na te denken.’’

Hoe lang gaat het duren voordat de kleine zelfstandige binnenvaart-ondernemers hier iets van merkt?
,,Het zal niet van vandaag op morgen merkbaar zijn, daarvoor hebben we ook te maken met de processen in Brussel. Het is echter ook gelukt om dit rapport snel door het Europees Parlement te krijgen… Voor nu is aan mij de taak om druk op de commissie te zetten en de aanbevelingen van het parlement op te volgen.’’

U pleit voor meer modal shift. Ook evofenedex wil dat. Maar is de Europese infrastructuur daarop berekend?
,,De Europese Commissie heeft in 2020 de Smart & Sustainable Mobility Strategy gepubliceerd waarin een aantal ambitieuze doelen is gepresenteerd. Het goederenvervoer via de binnenvaart en short sea moet stijgen met 25 procent tegen 2030 en met 50 procent tegen 2050. De strategie is echter nog weinig concreet over hoe dit dan te bewerkstelligen. Hier wil ik op toezien. Wel wordt er een herzien voorstel van de Combined Transport Directive verwacht van de Europese Commissie. Dit staat gepland voor volgend jaar. Wat mij betreft wordt het water in ieder geval nog te veel onbenut. Als je alleen al in de file op de Erasmusbrug in Rotterdam uit het raam kijkt, zie je dat er nog genoeg ruimte is op het water. En natuurlijk moeten de kunstwerken goed bijgehouden worden, maar er kan best nog een schepje bovenop. Dat kunnen we wel aan.’’

Wat kunt u aan het personeelstekort in de sector doen?
,,Belangrijk is dat de sector aantrekkelijker blijft, vooral voor jongeren. Dat heeft ook met onderwijs te maken. Er komen nieuwe scheepsaandrijvingen, nieuwe brandstoffen. Dat vraagt om een mensen aan boord met andere type skills. Daarnaast zullen digitalisering en (semi-)automatisering een steeds grotere rol spelen. Onze binnenvaartstudenten moeten met die ‘green and digital skills’ op zak worden klaargestoomd voor de binnenvaart van de toekomst. Je ziet bijvoorbeeld dat het Scheepvaart en Transport College (STC) in Rotterdam hier al goed op inspeelt.’’

Heeft u nog een goed voornemen voor het nieuwe jaar?
,,Ik ben medeonderhandelaar namens de liberalen geworden op het grote dossier Alternative Fuels Infrastructure Regulation (AFIR). Dus ik ga me komende tijd meer op de infrastructuurkant richten, waaronder walstroom. Daar blijkt het ook nog ingewikkeld een business case te creëren. Kortom, ik ga weer hard aan de slag voor de transportsector – te land, te water en in de lucht.’’

Wat wenst u de binnenvaartondernemers toe voor 2022?
,,Een veilige groene en behouden vaart. En ook volle vaart vooruit in 2022!’’