Vroeger zeiden ze; een schip van Ruijtenberg gaat altijd een kilometer harder. Zo’n anekdote brengt meteen een lach op je gezicht. Ik ben gearriveerd bij Ruijtenberg Shipyard in Raamsdonksveer, perfect gelegen aan de rivier De Donge, die uitmondt in de Amer, welke weer overgaat in Hollands diep/ Nieuwe Merwede/ Bergsche Maas. Een blakend Hollandse, al ruim 100 jaar oude, middelgrote scheepswerf. Eigenaar Léon Bons en Technisch Directeur Jordy Buijks hebben op korte termijn tijd vrij gemaakt voor dit interview, hoewel de telefoon steeds roodgloeiend staat en de twee heren regelmatig worden gestoord. Het gaat goed met de scheepswerf. Geen dag is hetzelfde, geen maritieme uitdaging te groot. In 2021 zijn veel nieuwe activiteiten opgezet en de ambities voor de toekomst kregen vorm. Léon: “We willen uitbreiden op een locatie elders hier in de omgeving. We moeten al jarenlang te vaak nee verkopen aan onze klanten omdat onze werf vol ligt.”
Door Jeanine Kwakernaak
Vanaf oprichtingsjaar 1907, rolden bij Ruijtenberg Shipyard zo’n 200 schepen van de 110 meter helling. Inmiddels is het alweer enige tijd geleden dat de scheepswerf from scratch een casco van een schip bouwde. Léon: “Dat was in 2010 voor het laatst. Klanten kiezen er nu steeds vaker voor om casco’s elders in de wereld te laten bouwen en de afbouw vervolgens in Nederland te laten doen. We zijn gelukkig een heel veelzijdige scheepswerf en richten ons inmiddels op een grote hoeveelheid verschillende activiteiten. Denk aan reparatie, keuringen, staalconstructiebouw, wereldwijde serviceverlening, ombouw, verlengingen en dus ook de afbouw.” Ruijtenberg Shipyard heeft momenteel 22 personeelsleden in dienst en huurt gemiddeld vijftien inleenkrachten in. Jordy: “Sommigen lopen hier al zolang rond, dat we hen vrijwel beschouwen als eigen personeel.” De scheepswerf bedient regionaal de nodige klanten uit bijvoorbeeld Werkendam, Hardinxveld-Giessendam, Dordrecht, Zwijndrecht. Maar ook klanten uit België, Duitsland en bijvoorbeeld Zwitserland, weten de scheepswerf te vinden. De internationale oriëntatie van de scheepswerf is de laatste jaren sterk toegenomen.
IEDER JAAR ANDERS DOOR WISSELENDE CONJUNCTUUR
De schommelingen van de economie maken ieder jaar anders bij Ruijtenberg Shipyard. Jordy: “Momenteel is de business case voor nieuwbouw of afbouw moeilijk. De afgelopen tijd liepen er wel enkele aanvragen, maar die lopen dan toch op niets uit. De staalprijzen liggen enorm hoog. De oorlog tussen Oekraïne en Rusland heeft de prijzen alleen maar verder doen stijgen.” Léon knikt: “We checken momenteel dagelijks bij onze staalleveranciers de prijzen en hebben ook speculatief extra staal ingekocht.” Jordy: “We verwachten een dip in nieuw- en afbouw die nog wel een tijdje kan gaan duren.” De mannen spreken onderling over de vijf verlengingen die in 2020 nog plaatshadden op de werf. Jordy: “Toen was de business case nog goed voor schippers om bij langdurige contracten het schip aan te passen aan de te verwachten lading. De kosten voor de verlenging waren bijvoorbeeld binnen enkele jaren terugverdiend. Dat is nu toch wel een ander verhaal. We zien nu nog steeds wel dit soort aanvragen, maar dan gaat het vaak echt om hele speciale samenwerkingsverbanden tussen de schipper en de klant. Ook komen in uitzonderlijke gevallen inkortingen voor. Zo hielden we ons in 2021 bezig met de inkorting van een schip. De inkorting was nodig om het schip voor een klant klaar te maken voor een speciaal vaargebied.”
TWEE OVERNAMES MET DIRECTE RESULTATEN
Eind 2021 nam Ruijtenberg Shipyard EBR Marine over uit Lage Zwaluwe. Nadat het bedrijf faillissement had aangevraagd. Léon: “De overname bood ons mooie kansen. Zo was EBR Marine gespecialiseerd in het maken van onder andere stuurhuizen, ankerlieren en autokranen voor zee- en binnenvaartschepen. Stuurhuizen bijvoorbeeld, kochten we altijd in. Nu kunnen we die service zelf aanbieden aan onze klanten. We zijn blij dat ook het personeel de overstap wilde maken naar ons. Inmiddels hebben we door deze overname dus ook al twee opdrachten liggen voor de realisatie van nieuwe stuurhuizen, waarvan we met de eerste vandaag zijn gestart.” Het is niet de enige overname die de scheepswerf deed in 2021. Ook de afbouwtak van Buijks Maritiem werd overgenomen begin 2021. Daarmee werden ook twee afbouwopdrachten binnengehaald die in 2021 zijn gerealiseerd. Een droge lading schip voor een Nederlandse klant en een motor tankerschip voor een Zwitserse klant.” Ruijtenberg Shipyard zette meer mooie stappen in 2021. Zo werd sterker ingezet op het leveren van 24/7 support wereldwijd. Ook kreeg het constructiewerk meer vorm. Maar liefst 260 stallingsbokken werden in elkaar gelast door het team van Ruijtenberg Shipyard. De bokken worden gebruikt voor het droogleggen van pleziervaartschepen in de winter. De naam van de scheepswerf werd in 2021 ook gewijzigd. Offshore Ruijtenberg maakte plaats voor het breder gepositioneerde en internationaal herkenbare ‘Ruijtenberg Shipyard’. Verder is de scheepswerf begonnen met het meekijken met de klant naar subsidiemogelijkheden voor bijvoorbeeld hermotorisering en gaat het zich dit jaar ook richten op het bouwen van aluminiumelementen voor de jachtbouw. Léon: “We doen heel veel meer dan onze vaste klantenkring weet. Die boodschap gaan we dit jaarverder uitdragen. Zo staan we voor het eerst ook op de Maritime Industry vakbeurs in Gorinchem.”
DUBBELE OMZETCIJFERS IN 2021
Financieel wierpen de stappen die Ruijtenberg Shipyard in 2021 maakte, meteen zijn vruchten af. En dat in een coronajaar waarin er ook de nodige uitdagingen waren. Een grote uitbraak heeft het bedrijf echter niet gehad en een groot deel van 2021 was de serviceafdeling nog niet zo internationaal gericht waardoor de reisbeperkingen nog geen grote issue vormden. Léon: “De omzet in 2021 was ten opzichte van 2020 twee keer zo hoog. We willen blijven groeien en werken aan een plan voor een tweede eeuw Ruijtenberg. We zijn nu al enkele jaren bezig met de gemeente en provincie om te kijken naar een nieuwe locatie voor onze scheepswerf. We willen een locatie die drie keer zo groot is met een helling van 150 meter.” Het vaak ‘nee’ moeten verkopen aan klanten omdat er niet meer werk bij kan of er simpelweg geen ruimte meer is aan de kade of op de helling lijkt in eerste instantie fantastisch, want dan lopen de zaken goed. “Maar ‘nee’ verkopen is niet leuk”, vervolgt Léon. “Bovendien brengt het een risico met zich mee. Een klant zal zijn heil bij een andere scheepswerf zoeken en dan kan het twee kanten op gaan; een goede of een slechte ervaring. Een slechte ervaring brengt ze wellicht weer bij ons terug een volgende keer, bij een goede ervaring kunnen wij ook voortaan achter het net vissen.”
ORGANISCH GROEIEN
Als alles voorspoedig verloopt, zal de nieuwe locatie binnen vijf tot zeven jaar zijn gerealiseerd. Léon: “Onze grootste uitdaging dan is om organisch te groeien. Wellicht niet meteen de complete ruimte benutten maar langzaam uitbreiden. Er is tenslotte ook niet meteen een dozijn extra personeel beschikbaar. We hebben heel loyale medewerkers en zijn trots op ons team. Ook leiden we geregeld leerlingen op bij ons op de werf. Je moet er alles aan doen om je bedrijf onder de aandacht te brengen bij technici, technisch personeel ligt niet bepaald voor het oprapen.”
(TE)VEEL WETTEN EN REGELS IN NEDERLAND
De wens om uit te breiden op een andere locatie in de regio is deels voortgekomen vanuit het feit dat de scheepswerf inmiddels bijna volledig is omringd door woonwijken. Veel oud-schippers die een appartement hebben dat uitkijkt op de werf genieten van het uitzicht, maar zo denkt niet iedere bewoner erover. Eisen rondom geluid worden steeds strenger en doorwerken na 20.00 uur ’s avonds zit er niet in. Het afgelopen jaar kreeg Ruijtenberg Shipyard ook te maken met een aantal flinke boetes. Léon: “De maritieme sector in Nederland wordt ingeperkt en kapotgemaakt. Door steeds meer wetten en regels, die bovendien steeds strenger worden. Het kost steeds meer geld om te kunnen voldoen aan de wet- en regelgeving. Het is mijns inziens één van de oorzaken dat heel veel scheepswerven uit Nederland verdwijnen. Inmiddels hebben we nu misschien nog maar tien concullega’s met dezelfde of een grotere hellingcapaciteit. Twintig jaar geleden waren dat er veel meer.” Een andere oorzaak van het verdwijnen van de scheepswerven is het gebrek aan opvolging, denkt Léon. “Ik vond het mooi en voelde me geroepen het levenswerk van mijn vader voort te zetten. Zijn werk was zijn leven. Hij liep hier op zijn zeventigste nog steeds fulltime rond. Inmiddels is hij twaalf jaar geleden overleden en groeien we steeds meer door naar een one-stop-shop maritieme serviceverlener. De tijd is rijp om de groei verder vorm te geven. Ruijtenberg gaat niet verdwijnen, we willen nog minstens een eeuw door!”
BINNENVAART, VISSERIJ & KLEINE ZEEGAANDE SCHEPEN IN 2021
Binnen deze categorie rekenen we de zeegaande schepen tot 100 GT, alle vissersschepen en alle typen vaartuigen voor de binnenwateren. In 2021 ontvingen de werven in deze categorie bouwopdrachten voor 107 schepen (2020: 176). Er werden 134 schepen opgeleverd (2020: 159). Het aantal opleveringen en het aantal nieuwe opdrachten laten beide dus een stevige daling zien, en dat voor het tweede jaar op rij. Het orderboek is ook gedaald naar 159 schepen (2020: 196). Een getal dat in lijn is met de lagere orderintake van vorig jaar. In de binnenvaart zijn in 2021 70 ladingvervoerende schepen opgeleverd, iets meer dan de 61 schepen in 2020. Het aantal gecontracteerde schepen daalde van 98 stuks in 2020 naar 55 in 2021. Een daling van de orderintake lag ook in lijn der verwachting vanwege de coronacrisis en de marktomstandigheden. Desondanks blijft men toch investeren in nieuwe schepen, waarbij volop aandacht is voor verduurzaming en verlaging van de uitstoot. Zo is een eerste schip besteld dat op waterstof zal gaan varen. De visserij zit momenteel in de hoek waar de klappen vallen. Stijgende brandstofprijzen en tegenvallende vangsten hebben ervoor gezorgd dat er weinig is verdiend in 2021. Daarnaast is er veel onzekerheid over het toekomstperspectief van de visserij vanwege geplande windmolenparken en steeds strengere (natuur)wetgeving. Dit zorgt voor een ongunstig investeringsklimaat en dat is terug te zien in de orderintake. In 2021 zijn slechts 2 nieuwe vissersschepen besteld.
