Merijn Tinga staat bekend als de Plastic Soup Surfer. Hij peddelde drie jaar gelden met zijn surfplank de hele Rijn af (1200 kilometer) om aandacht voor het plastic. zwerfvuil te vragen. Hij deed dat op een surfboard gemaakt van afval bestaande uit plastic doppen en flessen. Na de zomer starten hij en zijn team weer een nieuw project. Foto’s Eelke Dekker

Er komt een massale aanpak tegen het vele plastic in onze rivieren en dan vooral in de Maas-Rijndelta, waar veel troep bij elkaar komt. Onderzoekers en jonge uitvinders gaan op zoek naar manieren hoe ze pakhuizen vol smerig plastic uit het water kunnen halen.

Ellen Lengkeek

Meer dan twintig organisaties, waaronder Rijkswaterstaat, de TU Delft en studenten van de Hogeschool Rotterdam, gaan ervoor samenwerken. Samen moeten ze de ideale oplossing vinden om de plastictroep uit het water te krijgen.
Tijdens World Ocean Day in juni hebben de partijen, waaronder ook startups, hun plan bekendgemaakt. De betrokken organisaties delen en ontwikkelen gezamenlijk kennis over meten, afvangen en het stimuleren van hergebruik van plastics in water. Ze brengen eerst het probleem in kaart en verkennen vervolgens samen maatregelen, met als uiteindelijk doel plasticvrije Zuid-Hollandse rivieren en wateren. Nu zijn al veel bedrijven en organisaties bezig om onze rivieren schoon te maken van plastic, maar ze werken vaak los van elkaar. Ook is er nog weinig wetgeving waardoor een centrale aanpak ontbreekt. Bovendien gaat het veel om theorie – ‘zoveel inwoners, betekent zoveel plastic, waarvan zoveel in het water terechtkomt’ – en worden praktijkproeven verschillend uitgevoerd. Dat gaat nu veranderen.

Arjan Driesprong, hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat West-Nederland Zuid, is verheugd over deze samenwerking: ,,Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Dat is van het grootste belang voor onze gezondheid en onze flora en fauna. Het verminderen van plastic vervuiling in water is ook een uitdaging die we niet alleen kunnen oplossen en is een gezamenlijk belang. Ik ben dan ook heel blij met deze samenwerking met de provincie Zuid-Holland, gemeenten, waterschappen, onderwijsinstellingen, startups en ngo’s.’’

De bronnen van het plastic afval zijn zeer diffuus, liet Rijkswaterstaat eerder al weten bij de zoektocht naar schoner water. Bovendien ligt Nederland in de delta van drie grote Europese rivieren die uitmonden in de Noordzee: de Rijn, Maas en Schelde. De Maas-Rijndelta is daarmee goed oefenterrein om de plastic soep te lijf te gaan.
De Rijn behoort tot de meest vervuilde rivieren ter wereld als het gaat om microplastic. Daarover werd vijf jaar geleden de noodklok geluid. Toen wezen onderzoeken al uit dat het water van de rivier tussen Basel en Rotterdam gemiddeld 892.777 deeltjes plastic per vierkante kilometer bevat. De meeste plasticvervuiling komt voor in het deel van de Rijn dat door het Ruhrgebied in Duitsland stroomt.

In het land zijn al meerdere proeven gedaan om zwerfvuil uit het water te halen. Beproefd is een bubbelscherm dat over een lengte van 200 meter uitgebreid is getest in de IJssel bij Kampen.
,,Testen toonden aan dat het bellenscherm meer dan 80 procent van het testmateriaal afving. Dit resultaat bleef ongewijzigd bij verschillende weersomstandigheden’’, aldus het Amsterdamse bedrijf en initiatiefnemer The Great Bubble Barrier. ,,60 tot 80 procent van al het plastic komt van het land via de rivieren in zee. Elke minuut wordt een volle vuilniswagen met plastic afval in de zee gedumpt. Dat zijn 1440 vrachtwagens per 24 uur en in totaal 8 miljard kilo per jaar.’’

Het werkt vrij simpel. Er wordt in het water een bellenscherm gecreëerd door lucht door een buis met gaten erin te pompen. Deze buis bevindt zich op de bodem van de waterweg. De Bubble Barrier creëert een opwaartse stuwkracht die afval naar het oppervlak van het water brengt. Door de diagonale plaatsing in de waterweg gebruikt de Bubble Barrier de natuurlijke stroom om het plastic naar het opvangsysteem aan de kade te geleiden. Zowel schepen als vissen kunnen de Bubble Barrier passeren, maar plastic wordt gestopt. Het afval dat zich vervolgens aan de kant van de rivier verzamelt, kan gemakkelijk opgevangen worden, bijvoorbeeld door een lopende band.