Econowind levert zeilen die als standaard container op een schip kunnen staan.

Voor koopvaardijschepen komen steeds meer systemen beschikbaar die gebruik maken van de kracht van de wind. Deze kunnen tot tientallen procenten energiebesparing opleveren. Een belangrijke speler is het Nederlandse Econowind.

• Jan van den Berg

Schepen zonder zeilen werden anderhalve eeuw geleden vast heel modern gevonden in vergelijking met zeilschepen. Dat beeld zou weleens kunnen kantelen. Reders hebben de wind ontdekt als energiebron. Moderne zeilen kunnen het brandstofgebruik, en daarmee de uitstoot van CO2, verlagen met percentages tussen de 10 en 30. Zeilen is weer modern.

Vlieger
De variatie aan technieken is groot. Een van de eerste bedrijven die het nieuwe zeilen in praktijk bracht, is het Duitse SkySails, dat vijftien jaar geleden begon met een parasail dat het schip als een vlieger vooruit trok. Inmiddels is SkySails niet meer actief op dit vlak. Een andere vroege techniek is de Flettner rotor. Deze is al een eeuw geleden bedacht, maar heeft tot enkele jaren geleden nooit opgang gemaakt. De combinatie van de draaiende rotor en de wind wekt een kracht op die het schip helpt voort te stuwen. Een van de huidige aanbieders van Flettner-rotoren is het Britse bedrijf Anemoi.

Luchtvaart
Andere technieken maken gebruik van de wind op de wijze van een vliegtuigvleugel. Door het profiel van het zeil veroorzaakt de luchtstroming één kant onderdruk, hetgeen resulteert in een kracht die het schip voortstuwt. Door de stand van de verticale as waarop het zeil is gemonteerd te veranderen, kan het zeil optimaal worden georiënteerd ten opzichte van de koers van het schip en de windrichting, zodat de optimale stuwkracht wordt ontwikkeld.
Een variatie hierop zijn de Ventifoils van het Nederlandse bedrijf Econowind. Deze kunnen we ook zien als een verticale vleugel, maar dan met de toevoeging van grenslaagafzuiging. Dit houdt in dat de turbulente luchtstroom vlak over het oppervlak van de Ventifoil wordt afgezogen. Daardoor is de luchtstroom stabieler, hetgeen leidt tot een grotere stuwkracht. ook dit principe is afgekeken van de luchtvaart, waar grenslaagafzuiging bij sommige vliegtuigen wordt toegepast om de liftkracht van de vleugels te vergroten.


De bulkcarrier New Aden is één van de grootste schepen met zeilen.

Besparing
Econowind heeft succes met de Ventifoils. Het bedrijf verwacht er dit jaar veertig te bouwen, zegt directeur Frank Nieuwenhuis. ,,Daarna zal de productie wel eens fors kunnen groeien. Er komt steeds meer belangstelling voor.’’
Dat is begrijpelijk, gezien de brandstofbesparing van zogezegd 10 tot 30 procent. Hoeveel die exact bedraagt, hangt af van veel factoren. In de eerste plaats natuurlijk hoe groot de zeilen zijn en hoeveel er op een schip staan. Dat zijn er meestal twee of vier. Daarnaast is het niet altijd mogelijk om de ideale koers te varen voor een maximale besparing. Zo is bijvoorbeeld de Noordzee dusdanig volgebouwd met platforms en windturbines dat schepen vaste routes moeten aanhouden. Maar op de oceanen is de bemanning veel vrijer om een route te kiezen die optimaal gebruik van de wind mogelijk maakt.
Een andere operationele factor is dat de zeilen niet in de weg moeten zitten. Zo moet het uitzicht vanaf de brug gewaarborgd zijn. Ook mogen de zeilen niet het laden en lossen van schepen beperken. Een oplossing hiervoor is de zeilen weg te klappen zodat ze horizontaal op het dek liggen. Dat is mogelijk met bijvoorbeeld de Ventifoils.

New Aden
Als we kijken naar schepen die gebruik maken van het nieuwe zeilen, dan is duidelijk dat er een grote markt voor is. Aanvankelijk werden de zeilen toegepast op de kleinere koopvaardijschepen tot pak ‘m beet tienduizend ton laadvermogen. Dat kwam doordat de systemen vrij klein waren. Die tijd is voorbij. Eind vorig jaar kwam de New Aden in de vaart. Dit is een bulkcarrier met een laadvermogen van 300 duizend ton. Het is uitgerust met vier rechthoekige zeilen met een totale oppervlakte van twaalfhonderd vierkante meter. Deze moeten een gemiddelde brandstofbesparing opleveren van 9,8 procent.