Het kunstwerk staat te midden van de vele iconen die Rotterdam rijk is.

Het had vijf jaar lang heel wat voeten in aarde. Maar nu staat op het Charloisse Hoofd in Rotterdam-Charlois, pal langs de Nieuwe Maas, een imposante sculptuur, gemaakt van een afgedankte beschermingsconstructie voor een afsluiter van een gasleiding op de bodem van de Noordzee.

• Claudia Langendoen

Het kunstwerk is er gekomen mede met dank aan maritieme bedrijven die hun steentje bijdroegen. En met spéciale dank aan Boskalis dat Ruud Kuijer eerst vroeg een opmerkelijke sculptuur te maken, maar uiteindelijk afzag van plaatsing op eigen terrein, en de Utrechtse kunstenaar vriendelijk verzocht een andere plek te zoeken.

Dat liep als volgt. Alles begon met een ingenieur van baggeraar Boskalis, die Ruud Kuijer attendeerde op een immens grote kooiconstructie met vier stevige buispalen die kort daarvoor van de Noordzeebodem was verwijderd. ,,Ik had eerder enkele kunstwerken voor het bedrijf gemaakt en had gevraagd of men wellicht een ‘iconische vorm voor de offshore industrie’ wist, waarmee ik aan de slag kon gaan’’, vertelt de kunstenaar. ,,De ingenieur stuurde me enige tijd daarna een foto van de installatie die in de haven van Vlissingen stond. Ik was meteen verkocht.’’
,,De kooiconstructie was jarenlang in de zeebodem verankerd om zo’n afsluiter van een gasleiding heen, om klappen op te vangen van onder andere zware sleepnetten van vissers en ankers van schepen’’, verduidelijkt Kuijer. ,,Er werden meerdere constructies geborgen, eentje daarvan mocht ik gebruiken.’’

Gasveld
Hij liet daar op de kade in Vlissingen drie stukken uit het 14 bij 14 bij 6,3 meter hoge object snijden. Dat droeg toen al de naam Welland, verwijzend naar het gelijknamige gasveld waarvan het deel uitmaakte. Een sloopploeg haalde er op zijn aanwijzingen een bovenhoek, benedenhoek en een van vier staande buizen uit, waarop het geheel rustte.
,,Een binnenvaartschip bracht de onderdelen naar de werf van Boskalis in Moerdijk.’’ Daar vormde Kuijer de drie delen, die hij precies op de plek terugzette waar ze oorspronkelijk zaten, terug tot één geheel. Met veel open ruimten ertussen. ,,Aan het eindresultaat zie je dat er betonnen vormen zijn die geen staal dragen, maar wel staal hadden gedragen als de oorspronkelijke vorm nog in tact zou zijn.’’


De feestelijke onthulling van de indrukwekkende sculptuur.

Rotterdam
Gaandeweg het maakproces kreeg Boskalis spijt. Welland zou op de campus van Boskalis in Papendrecht komen te staan, daarvoor werd het gemaakt. Bij nader inzien zou het echter te veel ruimte in beslag nemen. In goed overleg werd de sculptuur gedemonteerd naar Kuijers atelier vervoerd. Eigenlijk, zo beseften betrokken partijen, was er maar één goede plek voor deze sculptuur: ,,Rotterdam.’’
Niet alleen vanwege de traditie van de stad met robuuste sculpturen in de openbare ruimte, maar ook vanwege de verwijzing van de sculptuur naar de energietransitie en dynamiek van de vooruitgang, zaken die de Rotterdamse haven al decennialang kenmerken. Kuijer: ,,We hebben onze welvaart te danken aan energie en gas, maar nu is een nieuwe tijd aangebroken. Dat komt allemaal tot uiting in deze sculptuur.’’

De gemeente Rotterdam stelde een mooie plek beschikbaar, maar had geen budget. Hier kwamen bedrijven en organisaties om de hoek kijken als Mammoet die voor het vervoer naar Rotterdam zorgde, maar ook DeltaPort Donatiefonds en bijvoorbeeld Stichting Stokroos en constructiebureau Boerkoel uit Nieuwegein en aannemingsbedrijf Van der Eijk-Meijers uit Mijdrecht die de fundering en sokkels aanbrachten.

Het had allemaal tijd nodig en corona kwam er nog tussen, maar nu vijf jaar na de eerste plannenmakerij staat de abstracte sculptuur op het Charloisse Hoofd. Vanaf het water is het goed te zien, aldus de kunstenaar.

Wat komt en was
Hoewel niet alle omwonenden blij zijn met het grote abstracte werk, hoopt de kunstenaar dat het passanten aanzet tot associëren en nadenken over dat wat komt en ooit was. ,,De deuken van de klappen die de oorspronkelijke constructie opving in de Noordzee, zitten er nog zichtbaar in.’’

Op een mooiere, meer symbolische plek had Kuijer niet durven hopen voor zijn werk. ,,Het staat te midden van alle bedrijvigheid in de haven, nabij de Euromast, de Hef, de SS Rotterdam, Erasmusbrug en Hotel New York. Allemaal iconen die de rijke geschiedenis van de stad en haven kenmerken. En óók nog nabij de Sluisjesdijk waar ooit de eerste olieopslag was gevestigd. Ja, dit is dé plek waar Welland helemaal thuis is.’’