De werkzaamheden aan sluis Weurt duren voorlopig voort. (foto’s Rijkswaterstaat)

Uren en zelfs dagenlang wachten bij de sluizen Weurt en Grave? Die situatie lijkt voorlopig niet te verbeteren. De vertragingen nemen mogelijk eerder toe dan af, vrezen betrokkenen, want nieuwe sluizen blijven voorlopig nog uit.

Claudia Langendoen

Schippers moeten nog een tijdlang dealen met technische problemen, lage waterstanden en langdurige onderhoudswerkzaamheden bij de sluizen Weurt en Grave, met stremmingen tot gevolg. De situatie met lage waterstanden is er immers niet zomaar opgelost en nieuwe sluizen, waarover nog belangrijke beslissingen moeten worden genomen, liggen er ook niet binnen enkele jaren.
De huidige langdurige onderhoudswerkzaamheden vorderen weliswaar (voor dit jaar staat nog de renovatie van de roldeur in de oostkolk van sluis Weurt op het programma), maar dat werk duurt nog tot op z’n minst het derde kwartaal van 2023. En intussen worden de sterk verouderde sluizen (sluis Weurt is net als die van Heumen bijna een eeuw oud) er natuurlijk niet jonger op. Een aantal onderdelen heeft de technische levensduur wel echt bereikt, meldt Rijkswaterstaat.
En dat geeft kopzorgen in de branche, want wat staat binnenvaartondernemers, die al geruime tijd aandringen op spoedige renovatie van de sluizen, op korte en langere termijn aan oponthoud en bijkomende nadelige effecten te wachten? Dat zou wel eens niet mals kunnen zijn, beaamt voorzitter Henry Mooren van schippersvereniging Schuttevaer Zuid Oost Nederland. Het donkerste scenario? ,,Sluizen die helemaal buiten werking raken’’, zegt hij doelend op de situatie vorig jaar bij sluis Weurt waar de westsluis een technische storing had en de oostsluis in diezelfde periode te maken had met een lage waterstand. ,,Dat zou in 2023 zomaar weer kunnen gebeuren. Dat maakt het allemaal heel onzeker en de situatie niet robuust.’’

Vaste dagen
Storingen geven overlast, maar werkzaamheden om die te voorkomen natuurlijk ook. Rijkswaterstaat probeert daarom de overlast als gevolg van de huidige werkzaamheden te beperken, onder meer met vaste onderhoudsdagen, zoals de eerste woensdag van de maand bij sluis Weurt, waar de ene maand aan de westkolk en de andere maand aan de oostkolk werd en wordt gewerkt. Dat biedt houvast en duidelijkheid.
En uiteindelijk is er natuurlijk geen ontkomen aan: op termijn zijn ook onderhoudswerkzaamheden niet meer afdoende. De stokoude sluizen moeten dan vervangen worden. De bouw van sluis Weurt was honderd jaar geleden onderdeel van de aanleg van het Maas-Waalkanaal, dat nog steeds een van de drukst bevaren waterwegen van Nederland is. In de relatief lange oostkolk (260 meter) voeren vroeger vooral lange sleepcombinaties.

Druk op wielassen
Bij de bouw is ooit gekozen voor roldeuren die bij het sluiten van de sluiskolk als een trein op wielen over een rail op de bodem de kolk inrollen. Bij het openen van de deuren verdwijnen ze in een diepe keurkas. Het probleem is, zo verduidelijkt Rijkswaterstaat, dat het water op de Waal soms zo laag staat, dat de deur niet ver genoeg in het water steekt om van zijn drijfvermogen te profiteren. Dit geeft te veel druk op de wielassen die ervoor zorgen dat de deur soepel heen en weer over de rails kan rijden. Daardoor neemt de levensduur sneller af. De deuren kunnen bezwijken als deze situatie te lang duurt. Vandaar dat momenteel de drie roldeuren worden gerepareerd.
Continuïteit bij de sluizen is daarbij uiteraard het ultieme doel. Het belang daarvan spreekt voor zich. Henry Mooren: ,,Als sluizen te lang gestremd zijn, kunnen goederen niet op tijd worden geleverd. Schepen moeten omvaren. Voor personeelswisselingen moeten andere locaties worden gevonden. Ligplaatsen worden later bereikt met onderbroken nachtrust tot gevolg. Klanten gaan risico’s vermijden en halen vracht van het water. Er zijn zoveel factoren die meespelen en waardoor ongerief wordt ervaren, als gevolg van achterstallig onderhoud. Dat geldt natuurlijk voor de hele Maas en meer plekken in Nederland, na tientallen jaren van bezuinigingen en vermarkting met openbare aanbestedingen, waardoor kennis verloren is gegaan en onderhoud op een lager pitje is komen te staan. Het einde van de levensduur van diverse objecten is nu wel echt in zicht.’’