Segmentdeur: unieke klus sluis Eefde

In het sluiscomplex Eefde, waar een nieuwe kolk wordt gebouwd en de bestaande straks wordt gerenoveerd, wordt begonnen aan een bijzondere klus. Nu de puntdeuren zijn ingehangen is het de beurt aan de segmentdeur. En dat is uniek in Nederland.

Auteur: Ellen Lengkeek

Die segmentdeur is zo bijzonder, omdat deze voor het eerst in Nederland wordt toegepast in een schutsluis. De deur, deze maand wordt begonnen met het werk, is een geheel afgesloten, luchtdichte staalconstructie en is daarmee zelfdrijvend. Hierdoor is een minder zwaar bewegingswerk nodig om de ‘doos’ te kunnen bewegen. Binnenvaartschepen varen er straks letterlijk overheen.
De segmentdeur wordt aan de zijde van het Twentekanaal geplaatst om te voorkomen dat het kanaal leegloopt in de IJssel na een aanvaring. Dat is een vondst omdat het Twentekanaal door het grote hoogteverschil snel kan leeglopen en scheepsverkeer dan plat komt te liggen. Het idee om de bijzondere deur te plaatsten komt van de aannemerscombinatie Lock To Twente.

Op de bodem
De segmentdeur is zo’n 15,1 x 4,6 x 5,6 meter en weegt circa 51.000 kg. Het is een enkele halfronde deur, die verticaal draait om zijn as. Als de sluis open is, ligt de segmentdeur plat op de bodem. Hij draait weer omhoog als de sluis gesloten wordt. ,,Een segmentdeur heeft daarbij ook als voordeel, dat deze dicht kan als water onder hoge druk de sluis binnenstroomt. Dit is belangrijk bij een calamiteit waarbij de sluis aan beide zijden open is. Door het grote hoogteverschil kan het Twentekanaal binnen twee dagen leegstromen. De puntdeuren sluiten lastig onder hoge druk; door het draaimechanisme van de segmentdeur is er minder energie nodig om deze te sluiten en gaat dat dus makkelijker’’, zo vertelt een woordvoerder van Rijkswaterstaat. RWS vernieuwt het sluiscomplex samen met gemeente Lochem, het waterschap Rijn en IJssel en de provincie Gelderland.
De sluis krijgt een tweede kolk voor zwaarder beladen schepen (110 x 11,4 meter) met een vaardiepte van 3,50 meter. De wachttijden voor de schepen zijn nu zeker een half uur te lang en de huidige sluis heeft groot onderhoud nodig. Bovendien is een sluiskolk in zo’n belangrijk knooppunt te kwetsbaar in geval van onderhoud of een aanvaring.

Vulmossel
Rijkswaterstaat vervolgt: ,,Door de segmentdeur een stukje naar beneden te draaien, ontstaat er door een soort uitsparing een opening tussen de deur en de drempel van de kolk. Zo kan het water de sluiskolk inlopen. Deze uitsparing in de segmentdeur wordt ook wel de ‘vulmossel’ genoemd. Daarna stroomt het water onder de deur in een woelkelder. In deze woelkelder staan pilaren op de bodem, die de val van het water breken. Dit is nodig, omdat door het grote verval anders het water te hard de kolk instroomt. Vervolgens stroomt het water vanuit de woelkelder door een zogenoemd weerstandsrooster de kolk in. Het weerstandsrooster zorgt ervoor dat de stroming van het water afneemt en voldoende spreidt. Op deze manier wordt gezorgd dat bij het vullen van de kolk de schepen stabiel in de kolk blijven liggen.’’
De segmentdeur is gemaakt door staalbouwer Hollandia in Krimpen aan den IJssel, die vaker dit soort deuren maakt. Het sluiscomplex, inclusief renovatie, is volgend jaar helemaal klaar.