Finsulate is onder andere al toegepast op een onderzoeksschip van Fugro en een monopile van een windturbine.

Traditionele antifouling is giftig en schadelijk voor het milieu. Recent onderzoek van het Duitse Institute for Chemistry and Biology of the Marine Environment laat zien dat antifouling na zwerfafval en bandenslijtsel de grootste veroorzaker van microplastics in zeewater is. Er zijn echter alternatieven voor de traditionele aangroeiwerende middelen, waaronder het Nederlandse Finsulate. In de pleziervaart is het al een succes. In 2022 moet ook de beroepsvaart overtuigd worden.

Door Armand Landman

Finsulate is een systeem waarbij een folie met fijne, rechtopstaande vezels op de huid van het onderwaterschip wordt geplakt. Het eerste idee ontstond in 2003. Oprichter en directeur Rik Breur, die materiaalkunde aan de TU Delft studeerde en voor TNO onderzoek deed naar corrosie en aangroeiwering, raakte steeds meer geïnteresseerd in de micro-organismen die aangroei op schepen veroorzaken. ,,Ik zag dat haakjes of stekeltjes in de natuur vaak gebruikt worden als afweermechanisme. Dat zie je bij zee-egels, maar ook bij otters bijvoorbeeld. Dat ben ik gaan doorontwikkelen. Eerst door kleine panelen in het water van de Oosterschelde te hangen en daarna steeds iets grotere objecten met verschillende vezels.’’ Uiteindelijk kwam Breur op een polyesterfolie met kleine nylon vezels. Daar hechtte zich bijna niets aan.
Het geheim van de smid is de afstand tussen de vezels. ,,In het begin zagen we nog aangroei tussen de vezels, maar door die steeds dichter tegen elkaar te plaatsen werd het voor mosselen, zeepokken en algen moeilijker om zich aan het oppervlak te hechten. En als het ze al lukt dan is de hechting zo slap dat ze er tijdens het varen af vallen.’’
Finsulate is verkrijgbaar in verschillende varianten. Voor zoet water, waar vooral mosselen en micro-algen voor aangroei zorgen, is een kortere vezel (1 millimeter) gebruikt. Voor zout water is de vezel tot 3 millimeter lang waardoor ook zeepokken en oesters zich niet aan de romp kunnen hechten.

Beroepsvaart
Inmiddels kan het bedrijf bogen op acht jaar ervaring. Finsulate is al populair in de pleziervaart. Tussen de zes- en zevenhonderd pleziervaartuigen zijn voorzien van het folie en liggen in het water zonder aangroei. ,,Een paar jaar geleden was duurzaamheid nog nauwelijks een issue in de beroepsvaart’’, vertelt Breur. ,,Door strengere wet- en regelgeving is dat nu anders. Bovendien willen opdrachtgevers dat hun goederen zo duurzaam mogelijk vervoerd worden. Daarom richten we onze aandacht weer op de beroepsvaart.’’
,,We hebben onlangs in Den Helder een klein marineschip met Finsulate beplakt. En acht jaar geleden al eens een onderzoeksschip van Fugro. Toen het schip na vijf jaar op de Atlantische Oceaan voor onderhoud de kant op moest, bleek dat het systeem na een goede schoonmaakbeurt nog prima voldeed. Het kon weer jaren mee. En het brandstofgebruik van het schip was in al die jaren gelijk gebleven, in tegenstelling tot dat van de zusterschepen. Die waren meer gaan verbruiken naarmate de aangroei toenam.’’

Lange levensduur
Het feit dat Finsulate een folie is en geen verf, maakt het in de conservatieve scheepvaart een lastig te vermarkten product, merkt Breur. ,,Men verwacht niet dat een folie blijft zitten. Maar schepen varen er al acht jaar mee rond, zonder dat het folie losgeraakt is. Daarom garanderen we al een levensduur van tien jaar.’’
Het folie functioneert na acht jaar nog net zo goed als toen het net was aangebracht. Het slijt niet en laat niets achter in het water, in tegenstelling tot verf. ,,We houden dat scherp in de gaten. Vorige maand hebben we een houten sloep uit het water gehaald waar ons folie al acht jaar opzat. We hebben het in het laboratorium onderzocht: alle vezels zaten er nog op. Het folie hecht met een stabiele tweecomponentenlijm. Als dat na één jaar nog vast zit, dan zit het na twintig jaar ook nog vast.’’
Ondanks de lange levensduur onderzoekt Breur momenteel hoe het materiaal op een goede manier gerecycled kan worden, want een ander groot voordeel is dat het nauwelijks afval oplevert. Het beschermende rugvel kan gewoon bij het oud papier. Bij eventuele beschadiging van het folie kan er gemakkelijk een nieuw deel in worden geplakt. Het kapotte folie mag bij het huishoudelijk afval. ,,In feite hebben we de afvalstatus van antifouling nu al verbeterd: van chemisch verfafval naar huishoudelijk folieafval. Dat is een stuk beter voor het milieu.’’
Breur levert zijn uitvinding aan scheepswerven en gespecialiseerde bedrijven die antifouling aanbrengen, al hoopt hij ooit dat scheepsbouwers Finsulate al bij oplevering van een schip hebben aangebracht. ,,Uiteindelijk zal antifoulingverf volledig verboden worden, is mijn verwachting. Daar moet je ook niet mee willen werken, zo giftig als dat is. Niet voor niets krijg ik van verwerkers te horen hoe prettig het werken is met Finsulate.’’
Eenmaal aangebracht heeft Finsulate nauwelijks effect op de vaarsnelheid. ,,Alleen bij wat snellere motorboten komt een beetje snelheidsverlies voor.’’ Op de lange termijn zijn schepen met Finsulate echter sneller en verbruiken ze minder, omdat een traditionele antifouling slijt en steeds slechter werkt. Finsulate werkt langer en hoeft minder vaak schoongemaakt te worden. ,,Na schoonmaak functioneert het overigens weer zoals in het begin, terwijl gewone antifouling na schoonmaak een stuk minder goed werkt.’’

Offshore
Breur benadrukt: ,,Je moet niet voor Finsulate kiezen omdat het goedkoper is, maar omdat het een duurzaam product is. We moeten af van al dat gif en microplastics in het water. Gelukkig dringt dat ook steeds meer door in de beroepsvaart.

Product van het jaar
Finsulate was in 2018 Hiswa Product van het jaar en Breur werd 2019 Europees uitvinder van het jaar. Het bedrijf uit Hoofddorp maakte bovendien gebruik van de Wet Bevordering Speur- en Ontwikkelingswerk (WBSO) van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Dat is een fiscale regeling voor research en development waarmee bedrijven een korting op de loonbelasting kunnen aanvragen. “Daar hebben we een extra mensen voor kunnen aannemen:, zegt Breur. “Heel prettig.” Daarnaast is Finsulate betrokken bij de ontwikkeling van het nieuwe digitale klantportaal van de WBSO. Hierbij zijn aanvragen eenvoudiger gemaakt door een deel van de aanvraag te automatiseren.
Finsulate staat sinds dit jaar ook op de zogenaamde milieulijst MIA/Vamil waardoor scheepsbouwers en rederijen via de vennootschapsbelasting ongeveer 10 procent korting kunnen krijgen op de innovatieve antifouling, inclusief de voorbehandeling van de scheepsromp.