Meer ongelukken binnenvaart, drukte scheepsroutes neemt toe

Het aantal ongelukken met binnenvaart stijgt al zeven jaar. Het wordt ook vaker onderzocht door de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Dat is opvallend omdat er voor deze raad geen wettelijke onderzoekverplichting bestaat in de binnenvaart. Dat geldt wel bij ernstige ongelukken in de zeevaart. De raad wijst ook op drukker wordende scheepsroutes.
Ellen Lengkeek

Deze en andere conclusies staan te lezen in de Rapportage Ongevallen Scheepvaart (kortweg ROS) over de eerste zes maanden van dit jaar. Hierin wordt naast meldingen uit de zeevaart ook aandacht aan de binnenvaart besteed. Beide sectoren, zo stellen de samenstellers, kunnen van elkaar leren. Dat is van belang omdat zee- en binnenvaart ook gebruik maken van dezelfde binnenwateren terwijl zij te maken hebben met andere wetten. Bovendien wordt het steeds drukker in de Rotterdamse haven en wijzen de onderzoekers erop dat er voor de binnenvaart niet een officiële voertaal is. Daar wordt nu wel naar toe gewerkt.
Uit onderzoek van de afgelopen jaren blijkt dat ongevallen met binnenvaart gemiddeld elk jaar is gestegen van 1050 in 2015 naar 1225 in 2021.

Mar-Grethe
Het laatste ongeval dat de Onderzoeksraad heeft onderzocht was de gekapseisde Mar-Grethe waarbij een bemanningslid om het leven kwam. ‘Op donderdag 14 april kapseisde het binnenvaartschip, geladen met 880 ton aluminium staven. Het schip was in de opvaart op de Nieuwe Waterweg toen het opgelopen werd door twee zeeschepen. De Litouwse Tulipa Seaways met een snelheid van ongeveer 16 knopen en de Cypriotische WEC Van Rijn met een snelheid van ongeveer 10 knopen. De Mar-Grethe had een snelheid van ongeveer 6 knopen. De twee zeeschepen voeren onder beloodsing. Het kapseizen gebeurde binnen een aantal seconden en vermoedelijk over bakboord.’

In het onderzoeksrapport wordt gesteld dat er een gebrek aan stabiliteit was bij de Mar-Grethe. ‘Het schip kapseisde vrijwel direct zonder eerst slagzij te krijgen. Uit een berekening bleek dat het schip een te hoog zwaartepunt had door de lading die het schip vervoerde en de manier waarop de lading in het ruim geladen was. Doordat het zwaartepunt van een bundel anodeblokken vrijwel in het midden van de lading zat, lag het gemeenschappelijke ladingzwaartepunt hoog.’
Het ROS schrijft verder dat het schip door externe factoren is gekapseisd. ‘Mogelijk hebben de hekgolven van twee passerende zeeschepen of de zuiging tussen Mar-Grethe en het zeeschip ernaast aan het voorval bijgedragen. Daarnaast bleek uit onderzoek van een schade-expertbureau dat er water in een lege ruimte voorin het schip stond. Of dit gegeven heeft bijgedragen aan het kapseizen van de Mar-Grethe, werd niet vastgesteld. Het voorval toont overeenkomsten met het kapseizen van de viskotters UK-165 Lummetje en UK-171 Spes Salutis.5.’
Voor stabiliteit bij geladen binnenvaartschepen moet meer aandacht komen, stellen de onderzoekers.

Elkaars vaarwater
De onderzoekers noemen in hun rapport grote zeehavens zoals Rotterdam, Amsterdam of Vlissingen maar ook de Westerschelde, de Nieuwe Waterweg en Noordzeekanaal waar verschillende takken van scheepvaart elkaar tegenkomen. Jaarlijks zijn er zo’n 100 duizend bezoeken van binnenvaartschepen en circa 28 duizend zeeschepen aan de Rotterdamse haven. ‘Bewustwording van elkaar kan de veiligheid aanzienlijk vergroten’, staat in de rapportage.

‘Zee- en binnenvaart verschillen van elkaar maar er blijken wel degelijk ook overeenkomsten. Incidenten met gevaarlijke lading, kapseizen of trosbreuken komen bij zowel de zeevaart als de binnenvaart met regelmaat voor’, aldus de Onderzoeksraad.

Arbeidsongevallen
Beknelling, getroffen worden door vloeistoffen/objecten, vallen, slippen, struikelen, stoten en vallen van hoogte zijn de meest voorkomende typen arbeidsongevallen, blijkt verder uit de ROS. De categorie serious injury (brand, een aanvaring, gronding waarbij een schip niet verder kan of milieuschade veroorzaakt) laat een lichte daling zien maar een toename van zwaardere ongevallen.
Er wordt onder meer verder onderzoek gedaan naar een dodelijk ongeval en ernstig letsel aan boord van een Saoedi-Arabische olie/chemicaliëntanker op de Noordzee. Dat ongeluk gebeurde op 20 april binnen het Ankergebied IJmuiden. Ook is een aanvaring binnen een windmolenpark in onderzoek en wordt de toenemende drukte op de Noordzee onderzocht op toename van veiligheidsrisico’s.